Polikistik Over Sendromu (PCOS)

Polikistik Over Sendromu (PCOS) Nedir?

Polikistik Over Sendromu (PCOS),genellikle üreme çağındaki yumurtalıkları olan bireyleri etkileyen yaygın bir hormon bozukluğudur. Düzenli olmayan adet döngüleri, aşırı androgen seviyeleri ve polikistik yumurtalıklarla karakterizedir. PCOS, infertilite, metabolik bozukluklar ve tip 2 diyabet riski gibi çeşitli komplikasyonlara yol açabilir.

Kadınlarda yumurtalıkların küçük ve iyi huylu çok sayıda kistin oluşumu şeklinde gelişen ve doğuştan ortaya çıkan bir sendromdur. Her 10 kadından birinde görülür. Aslında bu küçük kistler çatlamamış içi boş yumurtalardır.

Overlerde yumurtaların gelişip çatlamasını sağlayan FSH hormonunun rölatif düşüklüğü yumurtaların yeteri kadar gelişip çatlamasını önler. Yine LH hormonunun rölatif fazla üretimi androjen hormon üretimini arttırır. Androjen artışı da insülin direnci oluşmasına neden olur.

PCOS olan kadınlarda adet düzensizliği, vücut ağırlığında ve ciltte yağlanma artışı, yüzde sivilcelenme ve genel olarak kıllanma artışı izlenir. Yumurtaların çatlamaması nedeniyle kadın kısırlığında önemli bir yer tutar. Uzun süre adet olamayan hastalarda endometrial hiperplazi oluşur ve adet kanamaları fazla olur.

Böbrek üstü bezlerinin fonksiyon bozuklukları ayırt edilmelidir.

Polikistik Over Sendromu (PCOS) Nedenleri

PCOS'un tam nedeni henüz netleşmemiştir, ancak birkaç faktör bu durumun gelişimine katkıda bulunur:

• Genetik Faktörler: PCOS geçmişi olan bir aile, bu durumu geliştirme olasılığını artırır.
• İnsülin Direnci: Yüksek insülin seviyeleri, androjenlerin aşırı üretimine yol açarak normal yumurtalık fonksiyonlarını bozar.
• Hormon Düzensizlikleri: Artan androgen ve luteinize edici hormon (LH) seviyeleri, ovulasyon fonksiyon bozukluğuna yol açar.
• İnflamasyon: Kronik düşük dereceli inflamasyon, PCOS'lu bireylerde androjen seviyelerinin artmasıyla ilişkilidir.

Polikistik Over Sendromu Belirtileri

PCOS belirtileri kişiden kişiye değişebilir ve şunları içerebilir:

• Düzensiz Adetler: Seyrek, uzun süreli veya hiç olmayan adet döngüleri.
• Aşırı Androgen Seviyeleri: Akne, hirsutizm (yüz ve vücutta aşırı tüylenme) ve erkek tipi kellik gibi belirtilere yol açar.
• Polikistik Yumurtalıklar: Ultrason ile tespit edilen, çok sayıda küçük kist içeren büyümüş yumurtalıklar.
• Ağırlık Artışı: PCOS'lu birçok birey, kilo yönetmekte zorluk yaşar.
• Cilt Değişiklikleri: Vücut kıvrımlarında koyu renkli deri lekeleri (akantozis nigrikans) görülebilir.
• İnfertilite: Düzensiz ovülasyon veya ovülasyon eksikliği nedeniyle.
• Ruhsal Bozukluklar: Anksiyete ve depresyonun daha sık görülmesi.

Polikistik Over Sendromu (PCOS) Tanısı

PCOS tanısı genellikle şu yöntemlerle konur:

• Tıbbi Geçmiş ve Fiziksel Muayene: Belirtilerin ve aile geçmişinin değerlendirilmesi.
• Kan Testleri: Hormon seviyeleri, insülin direnci ve kolesterol seviyelerinin kontrol edilmesi.
• Ultrason: Yumurtalıkların görüntülenmesi, çok sayıda folikül tespiti ve yumurtalık sağlığının değerlendirilmesi.

Polikistik Over Sendromu (PCOS) Tedavisi

Tedavisinde mutlaka insülin direnci tedavi edilmeli ve hastaların zayıflaması sağlanmalıdır. Doğum kontrol hapları veya siklik olarak progesteron kullanımı uygulanır. Polikistik Over Sendromu durumuna bağlı kısırlık vakalarında yumurta geliştirici ve çatlatıcı ilaçlar kullanılır.

PCOS İçin Tedavi Seçenekleri

PCOS'un kesin bir tedavisi olmamakla birlikte, çeşitli tedavi seçenekleri belirtileri yönetmeye ve yaşam kalitesini artırmaya yardımcı olabilir.

Yaşam Tarzı Değişiklikleri

• Sağlıklı Diyet: Tam tahıllar, yağsız proteinler ve sağlıklı yağlar açısından zengin dengeli bir diyet, kan şekeri seviyelerinin düzenlenmesine yardımcı olabilir.
• Düzenli Egzersiz: Fiziksel aktivite, insülin hassasiyetini artırır ve kilo yönetimine destek olur.
• Kilo Yönetimi: Vücut ağırlığının küçük bir yüzdesinin kaybı, ovülasyonu yeniden başlatabilir ve belirtileri iyileştirebilir.

İlaçlar

• Hormonal Doğum Kontrolü: Adetlerin düzenlenmesine, aknenin azalmasına ve androgen seviyelerinin düşürülmesine yardımcı olur.
• Metformin: İnsülin direncini iyileştirir ve kilo yönetimine yardımcı olabilir.
• Klomifen veya Letrozol: Ovülasyonu uyarıcı ilaçlar.
• Anti-Androgen İlaçlar: Hirsutizm ve akne tedavisinde spironolakton gibi ilaçlar kullanılır.

Fertilite Tedavileri

Çocuk sahibi olmayı isteyenler için, ovülasyonu uyarıcı ilaçlar, tüp bebek (IVF) veya over delme ameliyatı gibi fertilite tedavileri düşünülebilir.

Alternatif ve Tamamlayıcı Terapiler

• Takviyeler: İnositol ve vitamin D, PCOS belirtilerini yönetmede umut verici sonuçlar göstermiştir.
• Akupunktur: Adet döngülerinin düzenlenmesine ve stresi azaltmaya yardımcı olabilir.

PCOS Komplikasyonları

Tedavi edilmezse, PCOS şu sağlık komplikasyonlarına yol açabilir:

• Tip 2 diyabet
• Kardiyovasküler hastalıklar
• Endometrial kanser
• Uyku apnesi
• Ruhsal sağlık sorunları

Polikistik Over Sendromu (PCOS),sağlığın birçok yönünü etkileyebilen karmaşık bir durumdur. Erken teşhis ve etkili yönetim stratejileri, bireylerin sağlıklı bir yaşam tarzını sürdürmelerine ve uzun vadeli komplikasyon risklerini azaltmalarına yardımcı olabilir. PCOS şüphesi taşıyorsanız, kişiselleştirilmiş rehberlik ve tedavi seçenekleri için bir sağlık hizmeti sağlayıcısına danışın.