Kolon ve Rektum Kanseri (Kolorektal Kanser)

Kolon ve Rektum Kanseri Nedir?

Sindirim sistemimizin en son kısmı olan kalın bağırsak (kolon) ve düzbağırsak (rektum) dan kaynaklanan kanserlere denir. Ülkemizdeki kolorektal kanser görülme sıklığı yüzbinde 210 civarında olup, kadınlarda görülen en sık ikinci erkeklerde ise en sık 3. Kanser türüdür.

Kolorektal kanser risk faktörleri nelerdir?

• Aşırı kilolu veya obez olmak,
• İleri yaş,
• Ailede benzer kanser öyküsü olmak,
• Aşırı işlenmiş gıda ve kırmızı et tüketimi,
• Sigara,
• Alkol kullanımı,
• Fiziksel olarak aktif olmama,
• İltihabi bağırsak hastalıklarına (Ülseratif Kolit, Crohn hastalığı gibi) sahip olmak.

Bazı genetik hastalıklar;

• Belli genlerdeki değişiklikler kolorektal kanser riskini arttırır. Herediter nonpolipozis kolon kanser (HNPCC) kalıtımsal (genetik) kolorektal kanserin en yaygın tipidir.
• Ailesel adenomatöz polipozis (FAP),kolon ve rektumda polip dediğimiz yapılarla karakterize bir genetik hastalık olup, bu poliplerden koloretal kanser geliştirirler.

Kolorektal kanserlerin belirtileri nelerdir?

• Dışkı alışkanlığında değişiklik. (Yeni gelişen ishal-kabızlık gibi belirtiler ve bu belirtilerin uzun süre sürmesi),
• Dışkı renginin koyulaşması veya dışkıda kan görme,
• Dışkıladıktan sonra tam boşalamama hissi,
• Kilo kaybı,
• Halsizlik,
• Karında şişkinlik ve kramp tarzı ağrılar.

Kolorektal kanser tanısı nasıl konur?

Kolorektal kanser tarama programı ile 50 yaş üzerindeki herkese KETEM merkezlerinde Dışkıda Gizli Kan testi taraması yapılmaktadır. Bu taramada pozitif sonuçlanan hastalar Kolonoskopi denilen kalın bağırsakların içini görmemize yarayan özel bir cihaz ile muayene edilmelidir. Koloretal kanser tanısı kolonoskopi ve bu işlem ile alınan parça (biyopsi) ile konulur.

Ülseratif Kolit Kolorektal kansere yol açar mı?

Ülseratif Kolit Kalın bağırsağın iltihabi bir hastalığı olup tanı itibariyle 10 yıl sonrasından itibaren kolorektal kanser riskini önemli derecede arttırmaktadır. Kanser gelişimi için risk altındaki bu hastalar yakın olark muayene ve tetkik edilmelilerdir.

Kolorektal kanserde tarama nasıl yapılmaktadır?

Sağlık Bakanlığımızın “Sağlıkta Dönüşüm Programı” ile toplum tabanlı kanser taramalarına yönelik, ülke genelinde Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezleri (KETEM) kurulmuş olup hâlihazırda ülkemizde 33’ü mobil olmak üzere 198 adet KETEM mevcuttur.

50 yaş üstündeki kişiler izlenmeli ve kolorektal kanser için artmış riski olan kişiler daha erken tarama programına alınmalıdır. Taramada ülkemizde “gışkıda gizli kan testi” uygulanmakta ve bu testi 50-70 yaş arasındaki herkesin 2 yılda bir yaptırması önerilmektedir.

Dışkıda gizli kan saptanıp kolonoskopi yapılan kişilerde henüz kanserleşmemiş polip halindeki tümörler tespit edilerek kanser gelişmesi önlenebildiği gibi kanser gelişmiş olan olgularda da erken teşhis ile ölüm oranları azaltılmaktadır.

Ülkemizde de KETEM’lerde ve Aile Sağlığı Merkezlerinde 50-70 yaş arasında kadın ve erkek nüfusa; kalın bağırsak kanseri taraması dışkıda gizli kan kiti yardımıyla hızlı, pratik ve güvenilir şekilde 2 yılda bir yapılmaktadır. 50 yaşından sonra her 10 yılda bir de kolonoskopi önerilmektedir.

Kolonoskopi işlemi nedir?

Kalın bağırsağın incelenmesi amacıyla, ucunda kamera ve ışığın olduğu, bükülebilen, yaklaşık bir insan parmağı kalınlığında tıbbi bir cihaz (kolonoskop) ile makattan başlayarak yapılan, kalın barsağın tamamının içerisinden görülerek yapılan muayene işlemine denir. Bağırsakların daha iyi değerlendirilmesi için 2-3 gün öncesinde özel bir diyet uygulanır ve müshil ve lağman gibi ilaçlar ile bağırsak temizliği yapılır.

Kolonoskopi işlemi acılı ve ağrılı mı?

Kolonoskopi işlemi hastanın derin uykuda kalmasını sağlayan anestetik ilaçlar eşliğinde yapıldığından hasta ağrı ve acı hissetmez, işlem sonrasında karında şişkinlik ve gaza bağlı rahatsızlık hissi olabilir ancak birkaç saat sonra bu his de azalarak kaybolur.

Kolonoskopi işlemi ne kadar sürer?

İşlem yaklaşık olarak 20-30 dakika sürmektedir. Ancak bazen saptanan poliplerin alınması ya da biyopsi alınmasına bağlı olarak işlem uzayabilir.

Kolonoskopi ne sıklıkta tekrarlanmalı?

Herhangi bir risk faktörü olmayan hastaların kolonoskopi kontrollerine 50 yaşından sonra başlaması gerekmektedir. Ailesinde kolorektal kanser varlığı olan kişilerin daha erken yaşta bu kontrollere başlamalıdırlar. Kolonoskopi tekrarlanmasının zamanlaması kolonoskopi sonucuna göre de değişmektedir.

Kolonoskopisinde herhangi bir problem olmayan hastaların kolonoskopiyi 5 yıl sonra tekrarlaması önerilir. Ancak kolonoskopide polip gibi normal olmayan bir bulgu varlığında kolonoskopinin 1 yıl sonrasında tekrarlanması önerilmektedir. Ülseratif kolit gibi iltihabi bağırsak hastalığı olan hastalarda taramalar daha sık olmatadır.

Kolorektal kanser evreleri nelerdir?

Kolorektal kanserler I ve IV arasında evrelendirilmektedir. Kabaca özetleyeceksek;

• A Evre I: Kanser, bağırsak duvarını tutmuş ama tüm bağırsak katlarına ulaşmamıştır.
• B Evre II: Kanser, bağırsağın tüm katmanlarını tutmuştur.
• C Evre III: Kanser, bağırsağın lenf düğümlerine yayılmıştır.
• D Evre IV: Kanser, karaciğer, karın zarı, akciğer gibi uzak organlara yayılmıştır.

Kolorektal kanser tedavisi nasıl yapılmaktadır?

Kolorektal kansererde evre I-III kanserlerin tedavisi öncelikle cerrahidir. Kanserin yerleşim yerine göre yapılacak olan ameliyat prosedürü değişmektedir.

Bazen hastalığın evresini küçültmek için ameliyat öncesi kemoterapi veya radyoterapi kullanılabilir. Evre IV hastalıkta temel tedavi kemoterapidir ancak seçilmiş hastalarda radyoterapi ve cerrahi uygulanabilir.

Kolon Kanserinden Korunmak İçin Nelere Dikkat Edilmesi Gerekenler?

• Düzenli ve dengeli beslenmeli, kırmızı et ve işlenmiş gıdalar aşırı tüketilmemelidir,
• Posalı gıdalar alınmalı ve bol su içilmeli,
• Fiziksel olarak aktif olunmalı, yürüyüş, koşu, yüzme gibi sporlar yapılmalı,
• Kilo almaktan kaçınılmalı,
• Sigara ve alkolden uzak durulmalı,
• Dışkıda gizli kan testi ve kolonoskopi gibi tarama yöntemleri ihmal edilmemeli,
• Kolorektal kanser belirtilerinden birine sahipseniz vakit kaybetmeden doktorunuza başvurulmalı.